Choroby ortopedyczne to jedna z najczęstszych przyczyn ograniczenia aktywności i bólu u psów. Dotyczą one układu kostno-stawowego i mogą pojawić się zarówno u młodych, rozwijających się szczeniąt, jak i u starszych psów. Wczesne rozpoznanie problemów ortopedycznych jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapewnienia psu dobrej jakości życia. Niektóre z tych schorzeń mają podłoże genetyczne, inne rozwijają się na skutek urazów, nadwagi czy niewłaściwej diety. W niniejszym artykule przyjrzymy się najczęstszym chorobom ortopedycznym występującym u psów, ich objawom, metodom diagnostyki oraz możliwościom leczenia.
Młodzieńcze zapalenie stawów u psów
Młodzieńcze zapalenie stawów (MZS) to choroba autoimmunologiczna, która dotyka głównie młode, rosnące psy, najczęściej w wieku od 3 do 9 miesięcy. Schorzenie to charakteryzuje się stanem zapalnym obejmującym jeden lub więcej stawów, powodując ból, obrzęk i ograniczenie ruchomości.
Młodzieńcze zapalenie stawów u psów to nie pojedyncza choroba, ale grupa schorzeń zapalnych dotykających układ kostno-stawowy młodych zwierząt, które mogą mieć różne przyczyny i manifestacje kliniczne.
Wyróżniamy kilka typów młodzieńczego zapalenia stawów:
- Nieerozyjne zapalenie wielostawowe – najczęstsza forma, dotyka głównie małe rasy psów, powodując symetryczne zapalenie stawów.
- Erozyjne zapalenie wielostawowe – rzadziej spotykane, prowadzi do niszczenia chrząstki i kości, dotyka głównie psy ras średnich i dużych.
- Zapalenie stawów związane z infekcją – może rozwinąć się jako powikłanie po infekcji bakteryjnej, wirusowej lub pasożytniczej.
Objawy młodzieńczego zapalenia stawów obejmują: gorączkę, utratę apetytu, niechęć do ruchu, sztywność chodu, obrzęk stawów oraz ból przy dotykaniu zajętych obszarów. Właściciele często zauważają, że ich szczenię nagle staje się mniej aktywne, niechętnie wstaje lub porusza się nienaturalnie sztywno. Diagnostyka opiera się na badaniu klinicznym, badaniach krwi, analizie płynu stawowego oraz badaniach obrazowych (RTG, USG).
Leczenie MZS koncentruje się na łagodzeniu bólu i stanu zapalnego poprzez stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a w cięższych przypadkach – leków immunosupresyjnych. Kluczowa jest również odpowiednia dieta i kontrolowana aktywność fizyczna. Wczesne rozpoznanie i leczenie znacznie poprawia rokowania i może zapobiec trwałym uszkodzeniom stawów.
Spondyloza u psów – zwyrodnienie kręgosłupa
Spondyloza (znana również jako spondyloza deformująca) to choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, charakteryzująca się tworzeniem się mostków kostnych (osteofitów) między kręgami. Jest to schorzenie postępujące, dotykające głównie starsze psy, choć pierwsze zmiany mogą pojawiać się już w średnim wieku.
Przyczyny spondylozy u psów nie są do końca poznane, ale czynniki ryzyka obejmują:
- Wiek (częściej u psów starszych)
- Predyspozycje genetyczne (częściej u dużych ras)
- Wcześniejsze urazy kręgosłupa
- Nadwaga i otyłość
- Intensywny wysiłek fizyczny
Objawy spondylozy mogą być subtelne i narastać stopniowo, co często prowadzi do ich przeoczenia przez właścicieli. Wiele psów nie wykazuje wyraźnych objawów klinicznych, mimo zaawansowanych zmian widocznych na zdjęciach rentgenowskich. U niektórych zwierząt można zaobserwować sztywność kręgosłupa, trudności przy wstawaniu, niechęć do skoków czy wchodzenia po schodach, a w zaawansowanych przypadkach – ból i problemy neurologiczne.
Spondyloza u psa nie zawsze oznacza cierpienie zwierzęcia. Badania pokazują, że nawet 60-90% starszych psów może mieć radiologiczne zmiany charakterystyczne dla spondylozy, ale tylko część z nich wykazuje objawy kliniczne.
Diagnostyka i rokowania przy spondylozie
Diagnoza spondylozy opiera się głównie na badaniu rentgenowskim kręgosłupa, które uwidacznia charakterystyczne mostki kostne między kręgami. Dodatkowe badania, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, mogą być pomocne w ocenie ewentualnego ucisku na rdzeń kręgowy.
Rokowania przy spondylozie u psa zależą od nasilenia zmian i obecności objawów klinicznych. W większości przypadków choroba postępuje powoli, a odpowiednie leczenie pozwala utrzymać dobrą jakość życia zwierzęcia przez długi czas. W zaawansowanych przypadkach, szczególnie gdy dochodzi do ucisku na rdzeń kręgowy, rokowania mogą być ostrożne.
Leczenie spondylozy jest głównie objawowe i obejmuje:
- Kontrolę bólu (leki przeciwbólowe i przeciwzapalne)
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała
- Umiarkowaną, kontrolowaną aktywność fizyczną
- Fizjoterapię i rehabilitację
- W ciężkich przypadkach – interwencję chirurgiczną
OCD u psa – osteochondroza i jej konsekwencje
Osteochondroza (OCD – Osteochondritis Dissecans) to zaburzenie rozwojowe chrząstki stawowej, które dotyka głównie młode, szybko rosnące psy dużych i olbrzymich ras. Choroba polega na nieprawidłowym rozwoju chrząstki wzrostowej, co prowadzi do jej osłabienia i ewentualnego oddzielenia fragmentu chrząstki od podłoża kostnego, powodując ból i zaburzenia funkcji stawu.
OCD najczęściej występuje w takich stawach jak:
- Staw barkowy (najczęstsza lokalizacja)
- Staw łokciowy
- Staw kolanowy
- Staw skokowy
Główne czynniki przyczyniające się do rozwoju OCD to:
Czynniki genetyczne – predyspozycje rasowe (labradory, golden retrievery, berneńskie psy pasterskie, owczarki niemieckie i inne duże rasy)
Zbyt szybki wzrost – szczególnie u szczeniąt dużych ras karmionych dietą o wysokiej zawartości energii i białka
Urazy stawów – nadmierne obciążenie stawów podczas intensywnego wzrostu
Objawy OCD obejmują kulawizny (często jednostronne), ból przy manipulacji stawem, obrzęk stawu oraz ograniczenie zakresu ruchu. Charakterystyczne jest, że objawy mogą pojawiać się i ustępować, co często prowadzi do opóźnienia w postawieniu diagnozy. Diagnostyka opiera się na badaniu klinicznym, badaniach obrazowych (RTG, artroskopia) oraz w niektórych przypadkach analizie płynu stawowego.
Leczenie OCD może być zachowawcze (w łagodnych przypadkach) lub chirurgiczne (w większości przypadków). Leczenie zachowawcze obejmuje ograniczenie aktywności, kontrolę masy ciała i leki przeciwzapalne. Leczenie chirurgiczne polega na usunięciu oddzielonego fragmentu chrząstki i oczyszczeniu stawu, najczęściej metodą artroskopową. Im wcześniej podjęte leczenie, tym lepsze rokowania dotyczące przyszłej funkcji stawu.
Profilaktyka chorób ortopedycznych u psów
Zapobieganie chorobom ortopedycznym u psów jest łatwiejsze niż ich leczenie. Właściwa profilaktyka może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemów ortopedycznych lub złagodzić ich przebieg. Kluczowe elementy profilaktyki obejmują:
- Odpowiednią dietę – zbilansowana dieta dostosowana do wieku, rasy i aktywności psa, ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowej zawartości wapnia i fosforu u szczeniąt ras dużych i olbrzymich.
- Kontrolę masy ciała – nadwaga znacząco zwiększa obciążenie stawów i przyspiesza procesy zwyrodnieniowe.
- Umiarkowaną aktywność fizyczną – regularny, ale dostosowany do możliwości psa ruch, unikanie nadmiernych obciążeń, szczególnie u młodych, rosnących psów.
- Regularne badania kontrolne – szczególnie ważne u ras predysponowanych do chorób ortopedycznych.
- Suplementację – w uzasadnionych przypadkach, po konsultacji z lekarzem weterynarii, stosowanie preparatów wspierających stawy (glukozamina, chondroityna, kwasy omega-3).
Wczesne rozpoznanie i leczenie chorób ortopedycznych znacząco poprawia rokowania i jakość życia psów. Regularne wizyty kontrolne u lekarza weterynarii, szczególnie w przypadku psów ras predysponowanych do schorzeń ortopedycznych, pozwalają na wczesne wykrycie i interwencję, zanim dojdzie do nieodwracalnych zmian.
Pamiętajmy, że wiele chorób ortopedycznych ma podłoże genetyczne, dlatego odpowiedzialna hodowla, uwzględniająca badania przesiewowe w kierunku dysplazji stawów czy innych schorzeń dziedzicznych, jest kluczowym elementem zapobiegania tym problemom w przyszłych pokoleniach psów. Jako właściciele, powinniśmy być wyczuleni na wszelkie zmiany w sposobie poruszania się naszych pupili i nie bagatelizować nawet subtelnych objawów dyskomfortu, które mogą być pierwszym sygnałem rozwijającej się choroby ortopedycznej.